اغراض شعری در دیوان دعبل خزایی

دعبل بن علی خزاعی از شاعران عصر اول عباسی است. وی در سال 148هـ. در کوفه به دنیا آمد و تقریبا یک قرن زندگی کرد. به گفته خودش روزی بر وی نگذشته که در آن شعری نسروده باشد.موسسه الاعلمی شعرهای به جا مانده از وی را جمع آوری کرده و در کتابی به نام دیوان دعبل خزاعی انتشار داده است.در بررسی دیوان، موضوعات مختلفی از جمله هجو، مدح، رثاء، غزل، فخر و...به دست آمد که پنج موضوع یاد شده از مهم ترین اغراض آن است. دعبل هر کسی را با توجه به جایگاهش می کوبید. وی در هجو خلفا با زدودن تقدس آن ها، در هجو زنان با برجسته نمودن عیوب جسمانی و در هجو بزرگان با ایجاد شبهه در نسب شان، به مهارت والایی در این زمینه دست یافت. مدح دعبل بیش از هر چیز به اهل بیت(ع) می پردازد. شعر وی در این زمینه بر حدیث و واقعه های تاریخی استوار است. رثای دعبل نیز به بیان رنج های اهل بیت(ع) اختصاص دارد. بر این اساس می توان گفت سه موضوع اصلی دیوان شاعر در زمینه اهل بیت و دفاع از آن هاست. غزل و فخر او دنباله رو شاعران عصر جاهلی است. غزل او بین گرایش حسی و عذری در نوسان است و در فخر بیش از هر چیز به میهمان نوازی تکیه دارد. از دیگر اغراض شعری دیوان دعبل پیری، شراب ، وصف و... است. زبان شعری دعبل روان و بر خلاف استادش مسلم بن ولید، ساده و به دور از پیچیدگی است. در یک کلام می توان گفت دعبل در دوره خود اگرچه نوآوری بشار و قدرت کلام متنبی را نداشت، اما نام او در ردیف شاعران بزرگ عصر عباسی است. دعبل در سال 246هـ. توسط یکی از فرستادگان مالک بن طوق در شوش به ضرب چوب سمی مسموم شد و یک روز بعد وفات یافت.